میکروفن‌گذاری دور | صدابرداری از ارکسترها و گروه‌های همنوازی
در ضبط استودیویی دو روش اصلی برای میکروفن‌گذاری وجود دارد ۱) میکروفون گذاری دور که در آن استفاده از دو یا چند میکروفون یا کپسول برای ضبط یا یک ارکستر یا همنوازی کامل انجام می‌شود و ۲) میکروفن‌گذاری نزدیک با قرار دادن یک میکروفون در نزدیکی هر یک از آلات موسیقی یا گروهی از آن‌ها
روشی که شما انتخاب می‌کنید به چند عامل بستگی دارد فضای ویژه‌ای که می‌خواهید ایجاد کنید، آکوستیک استودیو، پیچیدگی موسیقی و آرایش سازها، نوع موسیقی و این‌که آیا همه سازها آکوستیک هستند یا ترکیبی از آکوستیکی و الکترونیکی، و ایا لازم هست که همه آن‌ها به‌طور هم‌زمان ضبط شوند؟
به‌طورکلی از میکروفن‌گذاری دور بیشتر در ضبط همنوازی و از میکروفن‌گذاری نزدیک بیشتر در ضبط موسیقی پاپ استفاده می‌شود و هر یک از این دو روش مزایا و معایب خاص خود را دارند.
میکروفن‌گذاری دور
معمولاً میکروفن‌گذاری دور زمانی بکار می‌رود که تمام نوازنده‌ها یا خواننده‌های یک گروه همنوازی مجبور باشند یا بتوانند به‌طور هم‌زمان ضبط کنند و به‌این‌ترتیب انجام این کار در آکوستیک های طبیعی برای حفظ صدای گروه همنوازی مهم است موسیقی ارکستری، کرال یا سرودی و انواع خاصی از موسیقی جاز نمونه‌هایی هستند که در آن‌ها از میکروفن‌گذاری دور استفاده می‌شود.
هدف از میکروفن‌گذاری دور چه در ضبط استودیویی و چه در تالار کنسرت شبیه‌سازی صدا به همان صورتی است که شنوندگان در کنسرت زنده می‌شنوند. در این نوع میکروفون گذاری از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌شود اما در همه آن‌ها سه هدف اصلی دنبال می‌شود : ۱) هنگام پخش موسیقی صدای هر ساز در همان موقعیت نسبی که در حین ضبط قرار داشت شنیده شود ۲) واخنش یا ریورب به همان صورتی پخش شود که از یک جایگاه خاص در تالار مانند مرکز جلو یا عقب تالار شنیده می‌شود ۳) دستیابی به همون ترکیب موسیقیایی که رهبر ارکستر می‌شنود.
نکات اساسی در میکروفن‌گذاری دور
در میکروفن‌گذاری دور باید به پنج مسئله مهم توجه کرد: یک) فاصله بحرانی دو) افت صوتی ناشی از هوا سه) فاز چهار) جایگذاری صحیح میکروفون‌ها و پنج) سازگاری استریو با مونو.
مزایا و معایب انواع میکروفون گذاری
در جدول زیر شما مزایا و معایب میکروفن‌گذاری دور و میکروفن‌گذاری نزدیک را مشاهده می‌نمایید و با کمک آن می‌توانید نوع میکروفون گذاری که می‌خواهید انجام دهید را بررسی کنید و بیابید.
فاصله بحرانی
طبق قانون عکس مجذور فاصله کم و با دو برابر شدن فاصله از منبع صدا، بلندیه صدا متناسب با مجذور فاصله کاهش می‌یابد اما در یک فضای بسته مانند استودیوی ضبط یا تالار کنسرت که آکوستیک نسبتاً به‌طور یکسان توزیع شده‌اند، این مورد صددرصد درست نیست و. ای وجود دارد که در آن بلندی صدا زیاد اف نمی‌کند. در این. که به فاصله بحرانی معروف است مقدار انرژی که میکروفون از صدای مستقیم منبع دریافت می‌کند با انرژی که از بازتاب‌های اتاق دریافت می‌کند برابر است. میکروفونی که پیش‌از فاصله بحرانی کار گذاشته شود در میدان صدای مستقیم و بازتاب‌ها قرار می‌گیرد و میکروفونی که خارج از فاصله بحرانی کار گذاشته شود در میدان بازتاب‌ها قرار می‌گیرد پیدا کردن فاصله بحرانی اتاق که باید قبل‌از جایگذاری میکروفون‌ها انجام شود با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند بکارگیری توجه و حساسیت شنوایی تان امکان‌پذیر است.
افت صوتی ناشی از هوا
افت ناشی از هوا مربوط می‌شود به برخورد مولکول‌های هوا هنگامی‌که امواج صدا در فاصله‌ای از یک محیط کشسان حرکت می‌کنند همه بحث آمدها به‌تدریج به گرما تبدیل می‌شوند و این تبدیل در بسامدهای بالاتر سریع‌تر صورت می‌گیرد. درنتیجه هرچه از منبع صوتی دورتر شوید صدا نامشخص تر و کدرتر می‌شود. از یک طرف این به نفع شماست زیرا نمی‌خواهید صدای موسیقی از نزدیک خرک ویولن یا از زیر سرپوش پیانو شنیده شود اما از طرف دیگر اگر میکروفون از گروه همنوازی خیلی دور باشد صدا مات بی‌روح و مرده خواهد شد.
فاز
اگر میکروفون‌های استریو ازنظر زاویه فضای بین آن‌ها و فاصله‌شان از گروه همنوازی نسبت‌به شرایط آکوستیکی اتاق به شکل نامناسبی قرار گیرند می‌توانند باعث حذف قسمت‌هایی از صدا شوند این مشکلات فازی ناشی از امواج صدایی است که با اختلاف زمانی محسوسی به میکروفون‌ها می‌رسند.
جایگذاری صحیح میکروفون‌ها
پخش صدای سازها متناسب با محل قرار گرفتن آن‌ها در حین ضبط (از جلو به عقب و از چپ به راست) از مسائل مهمی است که با جایگذاری صحیح میکروفون‌ها میسر می‌شود اگر زاویه یا فاصله بین دو میکروفون استریو بسیار کم باشد صدا به سمت مرکز (بین دو بلندگو) متمرکز می‌شود و تصور استریو بودن صدا بسیار ضعیف خواهد شد. برعکس اگر زاویه یا فاصله بین آن‌ها خیلی زیاد باشد صدا در سمت چپ و راست متمرکز می‌شود و صدایی که از مرکز به گوش می‌رسد ضعیف و نارسا خواهد بود. اغلب برای اشاره به چنین شرایطی از اصطلاح. کور وسط استفاده می‌شود.
سازگاری استریو با مونو
در تهیه نسخه مونو از برنامه‌ای که به‌صورت استریو ضبط‌شده نحوه قرار گرفتن میکروفن ها هنگام ضبط به‌طور مستقیم در سازگاری این دو فرمت مؤثر است. بنابراین لازم است که در این رابطه سه نوع میکروفن‌گزاری دور (متقارن، تقریباً متقارن و فاصله‌دار) را بررسی کنیم.
میکروفون گذاری متقارن (XY)
در میکروفون گذاری متقارن که میکروفن‌گذاری (X-Y) نیز نامیده می‌شود از دو میکروفون جهتی مشابه استفاده می‌شود که روی دو محور عمود برهم قرار می‌گیرند به‌طوری‌که دیافراگم یکی درست در مقابل دیگری است این دو میکروفون نسبت‌به یکدیگر تحت زاویه‌ای قرار می‌گیرند که بتوانند به‌طور تقریبی سمت چپ و راست گروه همنوازی را جهت‌گیری کنند. اندازه این زاویه بستگی به گستردگی گروه همنوازی، فاصله میکروفون‌ها از گروه و الگوی پیکاپ آن‌ها دارد. هرچه زاویه بین میکروفون‌ها بازتر باشد حس استریو بودن صدا بیشتر است.
اما به‌خاطر داشته باشید که زاویه خیلی باز باعث ایجاد. کور در وسط می‌شود اگر هر دو میکروفون کاردیوئید باشند اندازه زاویه موردنظر می‌تواند نود تا صد و سی و پنج درجه باشد و اگر های هایپر کاردیوئید باشند برای ایجاد حس توازن صوتی در مرکز زاویه بین آن‌ها باید بسته‌تر شود زیرا پیکاپ های هایپر کاردیوئید روی محور (on axis) باریک‌تر و محدودتر است. زاویه بین هایپر کاردیوئید های متقارن را می‌توان تا ۱۳۰ درجه افزایش داد هرچند به‌علت باریک‌تر بودن الگوی هایی پر کاردیوئید ها می‌توان آن‌ها را (در مقایسه با کاردیوئید ها) در فاصله‌ای دورتر از منبع صدا قرار داد.
جفت میکروفون‌های استریو باید یکسان و با یکدیگر سازگار باشند تا صدایی یکدست را تضمین کنند. همچنین این میکروفون‌ها باید خازنی باشند. میکروفن‌گذاری دور مخصوصاً در موسیقی کلاسیک به میکروفون‌های با خروجی و حساسیت بالا نیاز دارد و میکروفون‌های خازنی تنها نوعی هستند که این نیاز را برآورده می‌کنند علاوه‌براین پیش تقویت‌کننده‌های میکروفون باید دارای بهره‌ی بالا و نویز پایین باشند.
یک روش دیگر برای میکروفون گذاری متقارن استفاده از یک جفت میکروفن دو جهتی متقاطع است که زاویه بین آن‌ها نود درجه است یعنی چهل و پنج درجه به سمت چپ مرکز و چهل و پنج درجه به سمت راست مرکز. این شیوه نخستین تکنیک ایکس وای است که تکنیک بلاملین نیز نامیده می‌شود. ازآنجاکه روش M-S (Middle-Side) نتیجه مستقیم تحقیق این دانشمند است، آرایه ایکس وای دوسویه به M-S دوگانه نیز معروف است.
یک میکروفون استریو همون الگوی پیکاپ (صداگیری) یک جفت میکروفون استریو را دارد با این تفاوت که در آن کپسول‌های دو میکروفون جهتی در یک محفظه قرار گرفته‌اند و قسمت بالایی آن را می‌توان تا صد و هشتاد درجه نسبت‌به قسمت پائینی چرخاند. بعضی از میکروفون‌های استریو دارای چند الگوی قطبی مختلف هستند.
در تکنیک M-S معمولاً از دو میکروفون متقارن که در یک محفظه هستند استفاده می‌شود البته می‌توان از میکروفون‌های جداگانه نیز استفاده کرد. یک میکروفون به سمت گروه موسیقی جهت‌گیری می‌شود (بسته به فاصله میکروفون تا منبع صدا و گستردگی گروه همنوازی می‌توان کاردیوئید یا تمام جهتی باشد) . و میکروفون دیگر که دوسویه است به سمت کناره‌ها جهت‌گیری می‌شود. چه کپسول‌های میکروفون در یک محفظه باشند و چه جدا از هم میکروفون گذاری M-S به‌منظور تفکیک کانال‌های چپ و راست نیاز به عملیات ماتریسی برای جمع و تفریق خروجی میکروفون‌ها دارد.
برخلاف بیشتر میکروفون گذاری های XY، روش M-S به شما این امکان را می‌دهد که با تغییر نسبت صدای وسط به کناره‌ها کامو میزان گستردگی و استودیویی بودن صدا را هنگام ضبط یا بعد از آن تغییر دهید.
A)
درصورتی‌که میکروفون‌های استریو نسبت‌به یکدیگر و گروه همنوازی فاصله‌ای بهینه داشته باشند، تصور استریو بودن صدا هنگام پخش کامل و دقیق خواهد بود.
B)
اگر زاویه بین میکروفون‌های استریو بسیار بسته باشد یا فاصله آن‌ها نسبت‌به یکدیگر خیلی کم باشد تصور استودیویی صدا بسیار محدود می‌شود و گستردگی لازم را نخواهد داشت.
C)
اگر زاویه بین میکروفون‌های استریو بیش‌ازحد باز باشد یا فاصله آن‌ها از یکدیگر زیاد باشد تصور استریوی صدا در سمت چپ و راست بسیار گسسته و فاصله‌دار خواهد بود و بین آن‌ها. کوری ایجاد می‌شود.
تکنیک بلاملین: در این روش دو میکروفون دوسویه متقارن تحت زاویه نود درجه قرار می‌گیرند.
آرایش متقارن میکروفون‌ها بین دو کانال چپ و راست اختلاف سطح (شدت) ایجاد کرده و اختلاف زمانی رسیدن صدا را نیز به حداقل می‌رساند. این کار دو مزیت دارد یک) موضع سازها بین بلندگوها واضح و مشخص می‌شود و تصور ذهنی شنونده با محل قرار گرفتن آن‌ها در حین ضبط مطابقت پیدا کره و تعادل صوتی را به‌خوبی یک رهبر ارکستر حس می‌کند و دو) سیگنال‌های استریو با مونو سازگار هستند زیرا دو میکروفون تقریباً در یک مکان قرار می‌گیرند و این به‌معنای هم‌فاز بودن سیگنال‌های آن‌ها در تمام بسا مدها است. در میکروفن‌گذاری M-S همه آنچه که برای سازگاری آن با مونو انجام می‌شود حذف کناره‌ها است یعنی درواقع اطلاعات وسط عیناً همانند مونو هستند.
گرچه میکروفون گذاری متقارن تصوری واضح و شفاف از صدای استریو ارائه می‌دهد و با فرمت مونو سازگاری دارد اما صدای حاصل از آن معمولاً وسعت و حجم کمی دارد و تخت و خشک به‌نظر می‌رسد. تکنیک بلا مرلین تا اندازه‌ای این مشکل را برطرف می‌کند اما در این روش شدت صدایی که از مرکز شنیده می‌شود به‌اندازه میکروفن‌گذاری M-S و جهتی تر X-Y قوی نیست.
میکروفون گذاری تقریباً متقارن
روش‌های متعددی برای میکروفون گذاری تقریباً متقارن به‌کاررفته است که نتایج متفاوتی داشته‌اند. بهترین روش‌ها عبارت‌اند ازآرایه‌های : ORFT, NOS, DIN, استریویی ۱۸۰ و FAULKNER.
میکروفن‌گذاری فاصله‌دار(Spaced Miking)
در میکروفن‌گذاری فاصله‌دار از دو یا سه میکروفون مشابه به فاصله چند فوت از هم استفاده می‌شود که عمود بر منبع صوت و به‌صورت قرینه به موازات یک خط مرکزی قرار گرفته‌اند. در این روش از هر نوع الگوی پیکاپ می‌توان استفاده کرد اما متداول‌ترین آن‌ها دو الگوی تمام جهتی و کاردیوئید هستند.
